GKBS
Meditatie: Het recht van de snelste
Meditatie Het recht van de snelste
Ik probeer het wel, maar altijd is een ander al voor mij in het water. (Johannes 5:7)
Bij één van de Scopus avonden lazen we het verhaal van de verlamde man in Bethesda. Een mooi verhaal, maar die plaats ‘Bethesda’ riep wel wat vragen op.
Het is een plaats bij de poort van Jeruzalem. Wie wel eens in Jeruzalem geweest is, heeft de opgraving vast gezien. Twee baden, met daaromheen een zuilengang, waar de zieken vanwege de brandende zon in de schaduw konden liggen.
Het moet een vreemde plaats geweest zijn. Vol van zieken, maar een ziekenhuis is het niet. Er zijn geen dokters en verpleegkundigen, die de zieken verplegen, al zullen er wel mensen geweest zijn die voor eten zorgden, denk ik.
De zieken verzamelen zich in dat badhuis vanwege de genezende kracht van het water. Eens in de zoveel tijd begint het water te borrelen en wie dan in het water terecht komt wordt beter. Zulke geneeskrachtige bronnen zijn vaker de plaats van een kuuroord, ook tegenwoordig nog: plekken waar genezing te vinden is voor bepaalde aandoeningen.
Hoe het komt dat dat water genezende kracht heeft, moet voor de mensen een raadsel zijn geweest. Ze hebben het aan de ene kant als een wonder ervaren, een zegen voor wie geneest, maar tegelijk heeft het iets van willekeur, iets oneerlijks, want het werkt niet voor iedereen.
Het is de oneerlijkheid van het leven. Waarom wordt de één wel gezond en de ander niet? Waarom slaat de behandeling bij de één wel aan en heeft de ander er geen baat bij? Waarom geneest God niet iedereen?
Op die vraag is geen eenvoudig antwoord.
Voor het wonder van Bethesda is ook geen makkelijke verklaring. Zelfs de verklaring die mensen er destijds zelf aan gaven hapert. In de Nieuwe Bijbelvertaling merk je iets van die worsteling. Bij vers 3 zie je namelijk iets opmerkelijks. De 3 is roodgekleurd en vers 4 ontbreekt. Als je onder aan de pagina kijkt, zie je waarom. “Andere handschriften hebben hierna nog de volgende tekst: ‘en verlamden, die het moment waarop het water in beweging kwam afwachtten. Want op bepaald moment daalde een engel van de Heer
neer in het bad en die bracht het water in beweging, en wie het eerst in het bad was, zodra het water was gaan bewegen, werd gezond, wat voor ziekte hij ook had.”
Deze verklaring over de engel is in sommige andere Bijbelvertalingen (bijv. de (Herziene) Statenvertaling) wel opgenomen in de tekst. Hoe zit dat?
Voor een vertaling van de Bijbel baseren vertalers zich op handschriften uit de eerste eeuwen. De oudste complete handschriften komen uit de 4e en 5e eeuw, van daarvoor hebben we alleen fragmenten. Bij een vertaling worden al die handschriften vergeleken. Meestal zijn die gelijk, maar soms zijn er verschillen. Dan moet de vertaler een keus maken. In dit geval komen de genoemde verzen in een aantal van de oudste handschriften niet voor. Het is daarom waarschijnlijk dat ze later werden toegevoegd om het wonder en de reactie van die zieke man te verklaren.
Tijdens de avond van Scopus merkten we iets van opluchting, toen het hierover ging. Het deed ons goed dat deze verzen niet oorspronkelijk zijn. Want dat verhaal van die engel is mooi, maar dat vervolg over ‘alleen de eerste’ is het tegendeel. Dat maakt van Bethesda een wanhopig oord, waar zieken concurrenten zijn en je zelfs op je ziekbed nog moet vechten voor je rechten. Wat een huis van barmhartigheid (de letterlijke betekenis van Bethesda) zou moeten zijn, wordt dan een huis van onbarmhartigheid.
Maar gelukkig geldt bij God niet het recht van snelste, van de eerste of de sterkste. Juist van Jezus leren we dat bij Hem de zwakste vooraan staat, dat Hij de laatste voorop zet en de langzaamste het eerst ziet. In heel Bethesda zoekt hij juist zó iemand op. Een man die achteraan ligt, hulpeloos en moedeloos, al 38 jaar ziek. Maar als Jezus hem aanspreekt, opent zijn bestaan. Hij vindt hoop, toekomst, een nieuw begin. Een plek onder de zon.
Ds. Neeltje Rietveld-de Jong
